Frans van der Reep

Kan dat gezeur over overheidstekorten nou eens ophouden?

Ik heb zelden zo’n fact free discussie meegemaakt als over de voor-en nadelen van een overheidstekort. Overheidstekort is zo langzamerhand een mantra die zijn eigen dynamiek veroorzaakt los ervan wat zo’n tekort voor economische en sociale betekenis heeft. Het lijkt wel losgezongen van waar het over gaat. Kennelijk zijn onze knappe koppen ook niet in staat, of bereid?, dit ideologische gereutel te corrigeren en de meisjes en jongens van de krant al helemaal niet.

Waar kan ik wetenschappelijk onderzoek vinden, waaruit blijkt dat een overheidstekort as such slecht is? En waarom moet iedereen aan de noodrem hangen als dit getal boven de 3% komt? Wat is de economische, steekhoudende redenering hierachter?

Waarom geldt het overheidstekort als ‘slecht’ terwijl een bedrijf dat naar de beurs gaat door iedereen wordt toegejuicht. Het gaat toch helemaal niet om het tekort? Het gaat er immers om wat je met dat geld doet.

Als een ondernemer een miljoen leent en hij of zij weet daar in 3 jaar tijd twee miljoen van te maken dan is dat toch helemaal oké?

Kijk ook eens naar de ‘kwaliteit’ van dit Nederlandse overheidstekort. Tegenover degene die leent staat iemand die uitleent. In Nederland is dat toevallig heel vaak een Nederlander of een Nederlandse instelling, het pensioenfonds bijvoorbeeld. Dus in plaats van de mededeling overheidstekort kun je ook in de krant zetten dat de besparingen/beleggingen in Nederland met miljoenen zijn toegenomen. Dat klinkt toch heel anders. De kwaliteit van de schuld in Nederland is echt heel anders dan bijvoorbeeld in de USA. In de USA is overheidsschuld voornamelijk door het buitenland gefinancierd, met name China. In Nederland ligt dat echt anders.

We staan nu weer aan het begin van een laffe Colijn’s politiek waarin veel dat in generaties is opgebouwd met een enkele pennenstreek wordt afgebroken. Zonder echte onderbouwing. Alleen beredeneerd vanuit een platte ideologie waar een heel financieel ecosysteem, tot de credit rating à la Moody’s aan toe, omheen is gebouwd. Natuurlijk hebben sommigen daar bezwaar tegen, natuurlijk dat er dan bewegingen als ‘occupy’ ontstaan. En wat je met een pennekras de nek omdraait is niet zo maar weer terug. Dat duurt generaties.

Hoe kan het zijn dat deze financieel-economische marktideologie maar doorgaat met haar heel nare consequenties voor velen? En dat terwijl in andere sectoren veel goeds de nek om wordt gedraaid met als argument het gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Ik noem niet-westerse geneeskunde als voorbeeld. Apart hè. En we stonden er bij en keken ernaar.

Het lijkt soms alsof leden van de tribe of, zo u wilt, het establishment, wegkomen met fact free meningen en gedrag terwijl buitenstaanders bewijs moeten meenemen. De ‘griepspuit’ is er voor mij het symbolische voorbeeld van met de nooit aangetoonde effectiviteit ervan. Ik heb sterk het gevoel dat er met twee maten gemeten wordt. Alleen is me nog steeds niet duidelijk wie er meet en waar de regie zit.

De markt is bijvoorbeeld niet in staat de beschikbaarheid van maatschappelijke basisinfrastructuren (denk aan cultuur, onderwijs) te produceren. Luister eens naar prof. Arjo Klamer hierover.

De financiële sector, waar hebben we het over. In Engeland pakweg 300.000 mensen. Laten we zeggen over de hele wereld vijf keer dat aantal. 1.5 mio personen. Gaan we nu met elkaar met droge ogen beweren dat 1.5 mio personen de wereldagenda bepalen?

Ik mis een prof. Pen uit Groningen die, met gezag, gehakt zou hebben gemaakt van alle onzinnigheden die als feiten over ons heen worden gestrooid. Prof. Pen, die de statuur had als kanaal op te treden want wie het kanaal heeft heeft de macht. Met een kleine variatie: “the media are the message”.

En wat betreft de financiële crisis in Nederland? Dat is kolder. Er is een fors besparingsoverschot in Nederland. 2012 koerst aan op een record. We zijn het op drie na rijkste land in de wereld afhankelijk van hoe je dat meet en in ieder geval in de to 10. Gaan we nou echt vanwege een of andere ideologie die sommigen bevoordeelt duizenden mensen in dit land tot de voedselbank en kinderen die honger hebben veroordelen?

Het probleem? Er is geld zat. Alleen het stroomt niet. Als de overheid en banken crowdfunding een beetje zouden stimuleren en zouden snappen dat banken niets produceren en alleen schaamteloos profiteren, de paar werkelijk op duurzaamheid gerichte banken niet te na gesproken, is het probleem zo opgelost. Maar banken wordt helaas niets in de weg gelegd echte oplossingen strategisch te negeren. Ik ken geen enkele bank die crowdfunding promoot. En Brussel laat niet niet precies de verkeerde weg te kiezen en banken alleen maar belangrijker te maken. De Brusselse boodschap in de kern: als banken gezond zijn is de economie gezond. Zie Griekenland. Hoe dom kun je zijn.

Een schuld wordt vervelend als je geen visie hebt hoe je verdienvermogen te vergroten. Het probleem is dus niet de schuld maar het totale gebrek aan visie waar dit land naar toe moet. En dus huppelt onze regering achter een niet bewezen ideologie aan waarvan de maatschappelijke en economische consequenties niet begrepen worden.

Mijn advies? Beetje beter naar de mensen luisteren, naar het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en tegenwoordig ook naar het Centraal Planbureau (CPB). Beetje uit je slachtoffer rol komen dat alles jullie overkomt en beetje meer verantwoordelijkheid nemen en een regering vormen.